УКРАЇНСЬКИЙ ВИМІР ДРУГОЇ СВІТОВОЇ ВІЙНИ: НАУКОВИЙ ДИСКУРС
DOI:
https://doi.org/10.33099/2707-1383-2020-36-2-8-36Ключові слова:
Друга світова війна, німецько-радянська війна, Україна, український вимір, воєнні дії, людські втрати, внесок у перемогу, нацизм, історична пам’ять.Анотація
У статті висвітлено найважливіші аспекти українського виміру Другої світової війни з погляду сьогодення та протидії сучасній російській гібрид- ній війні проти України на “історичному фронті”. Автори спробували чіт- кіше визначити поняття “український вимір”, прослідкувати його появу і відзначили здобутки історіографії цієї проблеми, розкрили місце і значення українського чинника у Другій світовій війні, показано її наслідки для України та українського народу. Увагу акцентовано на ключових подіях, масштабах і запеклості воєнних дій на теренах України, значенні та місця національ- но-визвольної боротьби. Актуалізовано внесок українців у перемогу над на- цизмом, охарактеризовано людські жертви і матеріальні втрати України. Уточнено низку кількісних і якісних показників, пов’язаних з цими подіями. Здійснено спробу осмислити вплив війни на долю українського народу та його сьогодення, її місце в національній пам’яті. Розкрито особливості і тенден- ції сприйняття й усвідомлення українським соціумом цього непересічного іс- торичного явища від початку ХХ ст. до наших днів.
Посилання
10 mifiv pro pochatok Druhoyi svitovoyi. Viyna dlya Ukrayiny pochalasya 22 chervn- ya 1941 roku / NV. Ukrayina. 22.06.2018 [Elektron. resurs]. – URL: https://nv.ua/ukr/ukraine/ events/10-mifiv-pro-pochatok-druhoji-svitovoji-vijna-dlja-ukrajini-pochalasja-22-chervnja- 1941-roku-2477827.html (data zvern.: 18.04.2020).
Aktualʹni problemy partyzansʹko-pidpilʹnoho rukhu v Ukrayini v roky Velykoyi Vitchyznyanoyi viyny: Mat-ly Mizhnar. nauk. konfer., m. Koryukivka, 14 hrudnya 2011 r. Chernih. ODA, UINP. – Chernihiv: Desna Polihraf, 2012. – 144 s.
Bezsmertya. Knyha Pamʺyati Ukrayiny. 1941–1945. – K.: Poshuk.-vyd. ahent•stvo “Knyha Pamʺyati Ukrayiny”, 2000. – 944 s.
Bytva za Dnipro. Do 70-richchya vyzvolennya Kyyeva vid natsyst•sʹkykh zaharbnykiv: Zb. nauk. pratsʹ / Mat-ly Vseukr. nauk. konf., m. Kyyiv, 31 zhovtnya 2013 r.; vidp. red. R. I. Pylyavetsʹ. – K.: DP “NVTS “Priorytety”, 2013. – 292 s.
Borovyk M. Kolaboratsiya i kolaboranty v povsyakdennomu spryynyatti meshkantsiv Ukrayiny
(na materialakh usnoistorychnoho proektu “Ukrayina v roky Druhoyi svitovoyi viyny: povsyakdennyy dosvid vyzhyvannya”) / M. Borovyk // Storinky voyennoyi istoriyi Ukrayiny. – 2013. – Vyp. 16. – S.156-167. URL: http://nbuv.gov.ua/UJRN/Sviur_2013_16_15.
Butov E. Borʹba za denʹ Pobedy / Zhyvoy Zhurnal. Rusfront2012 [bloh]. 16.05.2015 [Elektron. resurs]. – URL: https://goo.gl/NOMTAq (data zvern.: 30.03.2020)
V Kremle prynyaly reshenye perenesty parad 9 Maya / RBK. 15.04.2020 [Elektron. resurs]. – URL: https://www.rbc.ru/politics/15/04/2020/5e9736bc9a79476b81f1732f (data zvern.: 17.04.2020).
Vʺyatrovych V. Ukrayinsʹka Druha svitova (v kolʹori) / V. Vʺyatrovych // Dzerkalo tyzhn- ya. – 2009. – Vyp. № 32. – 28 serpnya – 4 veresnya. – URL: https://dt.ua/POLITICS/ukrayin- ska_druga_svitova_v_kolori.html (data zvern.: 23.04.2020).
Vyedyenyeyev D. V. Mech i tryzub. Rozvidka i kontrrozvidka rukhu ukrayinsʹkykh natsion- alistiv ta UPA (1920–1945). Monohrafiya / D. V. Vyedyenyeyev, H. S. Bystrukhin. – K.: Geneza. 2006. – 408 s.
Vyedyenyeyev D. V. Ukrayina u Druhiy svitoviy viyni: deyaki pytannya teoriyi, metodolohiyi y suspilʹnykh refleksiy / D. V. Vyedyenyeyev, O. YE. Lysenko // Ukrayinsʹkyy istorychnyy zhurnal. – 2010. – № 3. – S.4-29.
Vyetrov I. H. Ekonomichna ekspansiya Tretʹoho reykhu v Ukrayini 1941–1944 rr. / I. H. Vy- etrov. – K.: Chetverta khvylya, 2000. – 231 s.
Vymir / VseslovA [Elektron. resurs]. – URL: http://vseslova.com.ua/word/%D0%92%D0%B8
%D0%BC%D1%96%D1%80-39726u (data zvern.: 17.04.2020).
Viyna i mif. Nevidoma Druha svitova / Za zah. red. O. Zinchenka, V. Vʺyatrovycha, M. May- orova. – Kharkiv: Knyzhkovyy klub “Klub Simeynoho Dozvillya”, 2016. – 272 s.
Viyna. Okupatsiya. Pamʺyatʹ: Prymusovi robitnyky z Ukrayiny v okupovaniy Yevropi: Mat-ly Vseukr. nauk. konf., m. Kyyiv, 27 veresnya 2012 r. – K.: DP NVTS “Priorytety”, 2012. – 230 s.
Holovashyna O. V. Pobeda obraza: ydentyfykatsyonnye rysky kommemoratyvnykh praktyk
/ O. V. Holovashyna // Studia Humanitatis. – 2017. – № 1 [Elektron. resurs]. – URL: http://st-hum. ru/content/golovashina-ov-pobeda-obraza-identifikacionnye-riski-kommemorativnyh-praktik (data zvern.: 30.03.2020).
Hrabovsʹkyy S. Druha svitova: vselyudsʹkyy i ukrayinsʹkyy vymir / S. Hrabovsʹkyy // Suchasnistʹ. – 2005. – № 9. – S.47–63.
Hrabovsʹkyy S. Ukrayinsʹki vymiry radyansʹko-nimetsʹkoho Paktu 1939 roku / S. Hrabovsʹkyy [Elektron. resurs]. – URL: https://www.radiosvoboda.org/a/1804323.htm (data zvern.: 22.04.2020)
Hrynevych V. Nepryborkane riznoholossya: Druha svitova viyna i suspilʹnopolitychni nastroyi v Ukrayini, 1939 – chervenʹ 1941 rr. / V. Hrynevych. – K.; D.: Lira, 2012. – 505 s.
Hrynevych V. Radyansʹki viysʹkovi mobilizatsiyi v Ukrayini // Istoriya ukrayinsʹkoho viysʹka (1917–1995) / V. Hrynevych, L. Hrynevych, B. Yakymovych ta in.; uporyad. YA. Dashkevych. – L.: Svit, 1996. – S.370-395.
Hrytsyuk V. M. Naybilʹsha voyenna operatsiya na ukrayinsʹkykh terenakh (do 70-richchya vyhnannya natsyst•sʹkykh okupantiv z Ukrayiny) / V. M. Hrytsyuk, O. YE. Lysenko // Ukrayinsʹkyy istorychnyy zhurnal. – 2014. – № 5. – S.4-20.
Hrytsyuk V. M. Stratehichni ta frontovi operatsiyi Velykoyi Vitchyznyanoyi viyny na ter- enakh Ukrayiny / V. M. Hrytsyuk // Ukrayina u Druhiy svitoviy viyni: Pohlyad z KHKHI st. Isto- rychni narysy. U 2-kh kn. / Red. kol.: V. A. Smoliy (holova) ta in. – Kn. 1. – K.: Naukova dumka, 2010. – S.208-302.
Hrytsyuk V. M. Stratehichni ta frontovi operatsiyi Velykoyi Vitchyznyanoyi viyny na terytoriyi Ukrayiny / V. M. Hrytsyuk / NAN Ukrayiny. In-t istoriyi Ukrayiny. – K., 2010. – 150 s.
Hridina I. M. Dukhovne zhyttya naselennya Ukrayiny v roky Druhoyi svitovoyi viyny (1939–1945 rr.) / I. M. Hridina; Donets. nats. un-t, ist. f-t. – Donetsʹk: DonNU, 2010. – 418 s.
Hrinchenko H. H. Pamʺyatʹ pro viynu yak obʺyekt istorychnoho doslidzhennya: inversiya tradytsiynoyi perspektyvy / H. H. Hrinchenko // Storinky voyennoyi istoriyi. – 2006. – Vyp. 10, chast. 1. – S.14-21.
Hrinchenko H. H. Prymus do pratsi: obrysy znevolennya / H. H. Hrinchenko // Natsionalʹna ta istorychna pamʺyatʹ. – 2013. – Vyp. 9. – S.34-53. – URL: http://nbuv.gov.ua/ UJRN/Ntip_2013_9_4
Hunchak T. H. Klyuchovi problemy istoriohrafiyi Druhoyi svitovoyi viyny: (zb. st.) / T. H. Hun- chak ; Nats. un-t “Kyyevo-Mohyl. akademiya”. – K.: UVS im. YU. Lypy, 2011. – 225 s.
Denʹ Peremohy i yoho mistse v istorychniy pamʺyati ukrayintsiv // Fond “Demokratychni in- itsiatyvy” im. Ilʹka Kucheriva (05.05.2020). – URL: https://dif.org.ua/article/den-peremogi-i-yogo- mistse-v-istorichniy-pamyati-ukraintsiv (data zvern.: 05.05.2020)
Dereyko I. Mistsevi formuvannya nimetsʹkoyi armiyi ta politsiyi u Raykhskomisariati “Ukray- ina” (1941–1944 roky). / I. Dereyko; In-t istoriyi Ukrayiny NAN Ukrayiny. – K., 2012. – 174 s.
Doslidzhennya demohrafiyi Holodomoru 1932–1933 rr. / In-t demohrafiyi ta sotsial. doslid. im.
M. V. Ptukhy NAN Ukrayiny [Elektron. resurs]. – URL: https://idss.org.ua/holodomor (data zvern.: 208.04.2020)
Druha svitova viyna v istorychniy pamʺyati Ukrayiny: za materialamy Ukrayinsʹkoho instytutu natsionalʹnoyi pamʺyati / UINP; uporyad.: L. Herasymenko, R. Pylyavetsʹ; redkol.: I. Yukhnovsʹkyy (vidp. red.) ta in. – K.; Nizhyn: Lysenko M. M., 2010. – 247 s.
Druha svitova viyna i dolya narodiv Ukrayiny: Mat-ly Vseukr. nauk. konf., Kyyiv, 23-24 chervn- ya 2005 r. / Redkol.: I. F Kuras (spivholova) ta in. – K.: Sfera, 2005. – 220 s.
Druha svitova viyna: ukrayinsʹkyy vymir / Moyaukraine [bloh]. 23.04.2015. [Elektron. resurs] – URL: https://moyaukraine.livejournal.com/690461.html (data zvern.: 17.04.2020).
Dukhovnye skrepy [Elektron. resurs]. – URL: http://wikireality.ru/wiki/ %D0%94%D1%83% D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D0%BA%D1%80%D0%B5
%D0%BF%D1%8B (data zvern.: 15.04.2020)
Zhinky Tsentralʹnoyi ta Skhidnoyi Yevropy u Druhiy svitoviy viyni: Henderna spetsyfika dos- vidu v chasy ekstremalʹnoho nasylʹstva: Zb. nauk. statey / Za nauk. red. H. Hrinchenko, K. Kobchenko, O. Kisʹ. – K.: TOV “Art-knyha”, 2015. – 336 s.
Zbroyna ahresiya Rosiysʹkoyi Federatsiyi proty Ukrayiny ta provedennya Antyterorystychnoyi operatsiyi (2014–2018) / I. I. Furman, S. V. Sydorov, R. I. Pylyavetsʹ, V. M. Hrytsyuk ta in. – K.: TSP “Komprynt”, 2019. – 30 s.
Kentiy A. Viyna bez poshchady i myloserdya: Partyzansʹkyy front u tylu vermakhtu v Ukrayini (1941–1944) / A. Kentiy, V. Lozytsʹkyy. – K.: Heneza, 2005. – 408 s.
Kovalʹ M. Ukrayina v Druhiy svitoviy i Velykiy Vitchyznyaniy viynakh (1939–1945 rr.) /
M. Kovalʹ. – K.: Alʹternatyvy, 1999. – 336 s. (seriya “Ukrayina krizʹ viky”. – T. 12).
Kovalʹ M. V. Ukrayina u Druhiy svitoviy i Velykiy Vitchyznyaniy viynakh (1939–1945 pp.): Sproba suchasnoho kontseptualʹnoho bachennya / M. V. Kovalʹ. – K.: In-t istoriyi Ukrayiny NAN Ukrayiny, 1994. – 57 s.
Kovalʹ M. V. Ukrayina: 1939–1945: Malovidomi i neprochytani storinky istoriyi / M. V. Kovalʹ. – K.: In-t istoriyi Ukrayiny NAN Ukrayiny, 1995. – 192 s.
Kosyk V. M.Ukrayina i Nimechchyna u Druhiy svitoviy viyni / V. M. Kosyk; [per. z fr. R. Os- adchuka]. – Paryzh; Nʹyu-York;Lʹviv: [b.v.], 1993. – 658 s.
Kulʹchytsʹkyy S. V. Demohrafichni vtraty Ukrayiny v pershiy polovyni 20 st. // Entsyklope- diya istoriyi Ukrayiny: T. 2: H-D / Redkol.: V. A. Smoliy (holova) ta in. NAN Ukrayiny. In-t istoriyi Ukrayiny. – K.: Vyd-vo “Naukova dumka”, 2004 [Elektron. resurs]. – URL: http://www.history.org. ua/?termin=Demografichni_vtraty_v_Ukr (data zvern. 18.04.2020).
Kucher V. I. Ukrayina u Druhiy svitoviy viyni (1939–1945): Posib. dlya vchytelya / V. I. Kuch- er, P. M. Cherneha. – K.: Heneza, 2004. – 272 s.
Levitas F. Druha svitova viyna: ukrayinsʹkyy vymir / F. Levitas. – K.: Nash chas, 2011. – 272 s.
Leshchenko L. O. Ukrayinsʹke pytannya v dyplomatychniy istoriyi Druhoyi svitovoyi viyny (1939–1945) / L. O. Leshchenko // Narysy z istoriyi dyplomatiyi Ukrayiny / Vidp. red. V. A. Smoliy. – K.: Alʹternatyvy, 2001. – S.491-549.
Lysenko O. Bytva za Dnipro u Druhiy svitoviy viyni: sproba novoyi kontseptualʹnoyi viziyi /
O. Lysenko, R. Pylyavetsʹ // Ukrayinsʹkyy istorychnyy zhurnal. – 2019. – № 4. – C.88-117.
Lysenko O. YE. Demohrafichni vtraty Ukrayiny u roky Druhoyi svitovoyi viyny / O. YE. Ly- senko, O. H. Perekhrest // Arkhivy Ukrayiny. – 2015. – № 3. – S.8-34.
Lysenko O. YE. Doslidzhennya istoriyi Druhoyi svitovoyi viyny u suchasniy Ukrayini: osnovni tendentsiyi ta perspektyvy / O. YE. Lysenko // Ukrayinsʹkyy istorychnyy zhurnal. – 2011. – № 4. – S. 165-194.
Lysenko O. YE. Druha svitova viyna yak predmet naukovykh doslidzhenʹ ta fenomen istorych- noyi pamʺyati / O. YE. Lysenko // Ukrayinsʹkyy istorychnyy zhurnal. – 2004. – № 5. – S.3-16.
Lysenko O. YE. Pidsumky Druhoyi svitovoyi viyny ta Ukrayina: metodolohichni zavvahy /
O. YE. Lysenko // Storinky voyennoyi istoriyi. – 2006. – Vyp. 10, chast. 1. – S.7-13.
Lysenko O. YE. Suchasnyy dyskurs Druhoyi svitovoyi viyny krizʹ pryzmu publikatsiy “Ukrayinsʹkoho istorychnoho zhurnalu” ostannʹoho desyatylittya / O. YE. Lysenko, T. V. Pastushenko
//Ukrayinsʹkyy istorychnyy zhurnal. – 2017. – № 6. – S.140-162.
Lysenko O. YE. Ukrayina v period Druhoyi svitovoyi viyny: ukrayinotsentrychna versiya ta svitovyy kontekst / O. YE. Lysenko // Visnyk Cherkasʹkoho universytetu: nauk. zhurn. / Cherkas. nats. un-t im. B. Khmelʹnytsʹkoho. – Cherkasy, 2012. – № 35 (248) – S.5-15.
Lysenko O. YE. Ukrayinsʹkyy vymir Druhoyi svitovoyi viyny krizʹ pryzmu istorychnoyi pamʺyati / O.YE. Lysenko // Natsionalʹna ta istorychna pamʺyatʹ. – 2013. – Vyp. 9. – S.140-167 [Ele- ktron. resurs]. – URL: http://nbuv.gov.ua/UJRN/Ntip_2013_9_14
Lytvyn V. M. Ukrayina v Druhiy svitoviy viyni (1939–1945) / V. M. Lytvyn. – K.: Vyd. dim “LiTerra”, 2004. – 464 s.
Libanova E. Otsinka demohrafichnykh vtrat Ukrayiny vnaslidok Holodomoru 1932–1933 rokiv
/ E. Libanova // Holodomor 1932–1933 rokiv v Ukrayini: prychyny, demohrafichni naslidky, pravova otsinka. – K.: Vyd. dim “Kyyevo-Mohylyansʹka akademiya”, 2009. – S.266–277.
Makarov V. D. Vnesok Ukrayiny v roz•hrom fashyzmu u Velykiy Vitchyznyaniy viyni 1941–1945 rr. / V. D. Makarov, M. I. Rybak, S. V. Sydorov // Storinky voyennoyi istoriyi Ukray- iny. – K., 2006. – Vyp. 10. – CH. 1. – S.290-297.
Martyroloh vstanovlenykh zhertv Koryukivsʹkoyi trahediyi 1943 roku. Dovidnyk / uporyad.:
S. V. Butko, O. O. Tolkachova; vidp. red.: R. I. Pylyavetsʹ. – Chernihiv: Desna Polihraf, 2011. – 220 s.
Makhun S. Zhertvy druhoyi svitovoyi viyny v tsyfrakh. Kilʹkistʹ zahyblykh u roky viyny / S. Makhun. 25.06.2010. [Elektron. resurs].– URL: https://zrada.org/history/1-dati-podiyi-fakti/27- my-za-tsenoj-ne-postoim-suhi-tsifri-drugoyi-svitovoyi-ta-kremlivski-privatizatori.html (data zvern.: 18.04.2020).
Mukovsʹkyy I. T. Zvytyaha i zhertovnistʹ: Ukrayintsi na frontakh druhoyi svitovoyi viyny / I. T. Mukovsʹkyy, O. YE. Lysenko; za red. V. D. Konashevycha. – K.: Poshuk.-vyd. ahent•stvo “Knyha Pamʺyati Ukrayiny”, 1996. – 568 s.
Orhanizatsiya ukrayinsʹkykh natsionalistiv i Ukrayinsʹka povstansʹka armiya: Istorychni narysy
/ V. V. Dzʹobak [ta in.]; vidp. red. S. V. Kulʹchytsʹkyy; NAN Ukrayiny, In-t istoriyi Ukrayiny. – K.: Naukova dumka, 2005. – 496 s.
Otsinka demohrafichnykh vtrat Ukrayiny u period Druhoyi svitovoyi viyny // Ukrayinsʹka Dru- ha svitova: Mat-ly Mizhnar. nauk. konf. do 70-yi richnytsi peremohy nad natsyzmom u Druhiy svitoviy viyni. – K.: K.I.S., 2015. – S.203-207.
Pamyaty pavshykh. Velykaya Otechestvennaya voyna (1941–1945) / M. A. Hareev [y dr.]; pred. red. kol. A. Y. Sorokyn. – M.: Bolʹshaya Rossyyskaya éntsyklopedyya, 1995. – 336 s.
Partyzansʹka i pidpilʹna borotʹba v Ukrayini (1941–1944 rr.): istoriya, lyudy, pamʺyatʹ. – K.: Parlament•sʹke vyd-vo, 2011. –
s.
Pastushenko T. Mizhnarodna naukova konferentsiya “Druha svitova viyna: ukrayinsʹkyy vy- mir” (Do 60-richchya zakinchennya Druhoyi svitovoyi viyny / T. Pastushenko // Ukrayinsʹkyy isto- rychnyy zhurnal. – 2005. – № 6. – S.229-231.
Pastushenko T. Ostarbaytery z Kyyivshchyny: verbuvannya, prymusova pratsya, repatriatsiya (1942–1953) / T. Pastushenko. – K.: NAN Ukrayiny, In-t istoriyi Ukrayiny, 2009. – 282 s.
Patrylyak I. “Peremoha abo smertʹ”: ukrayinsʹkyy vyzvolʹnyy rukh u 1939–1960 r. / I. Pat- rylyak. – K.: Nash format, 2013. – 512 s.
Patrylyak I. Ukrayinsʹkyy vyzvolʹnyy rukh u roky Druhoyi svitovoyi viyny / I. Patrylyak,
V. Trofymovych // Ukrayina v Druhiy svitoviy viyni: pohlyad z XXI stolittya. Istorychni narysy. U 2-kh kn. – K.: “Naukova dumka”, 2011. – Kn. 2. – S.386-429.
Patrylyak I. K. Ukrayina v roky Druhoyi svitovoyi viyny: sproba novoho kontseptualʹnoho pohlyadu / I. K. Patrylyak, M. A. Borovyk. – K.; Nizhyn: Vyd. Lysenko M. M., 2010. – 590 s.
Perepichka YE. V. OUN i UPA v roky Druhoyi svitovoyi viyny / YE. V. Perepichka. – Lʹviv: SPOLOM, 2009. – 740 s.
Perekhrest O. H. Demohrafichni vtraty Ukrayiny v roky Druhoyi svitovoyi viyny /
O. H. Perekhrest, O. YE. Lysenko, A. P. Irzhavsʹka, I. V. Perekhrest // Ukrayina v Druhiy svitoviy viyni: pohlyad z XXI st.: istor. narysy: u 2 kn. Kn. 2. – K.: Nauk. dumka, 2011. – S.737-784.
Perekhrest O. H. Ukrayinsʹke selo v 1941–1945 rr.: ekonomichne ta sotsialʹne stanovyshche: monohrafiya / O. H. Perekhrest; NAN Ukrayiny, In-t istoriyi Ukrayiny. – Cherkasy: Vyd-vo CHNU im. B. Khmelʹnytsʹkoho, 2011. – 668 s.
Pyliavetsʹ R. “Chorna pikhota” yak istorychne yavyshche v roky nimetsʹko-radyansʹkoyi viyny (1941–1945 rr.) / R. Pyliavetsʹ // Voyenno-istorychnyy visnyk. – 2019. – № 1. – S.156-174.
Pyliavetsʹ R. I. Druha svitova viyna u suspilʹniy svidomosti ukrayinsʹkoho narodu: sotsiolohich- nyy vymir / R. I. Pyliavetsʹ [Elektron. resurs]. – URL: http://www.memory.gov.ua:8080/ua/publica- tion/content/1661.htm (data zvern.: 23.04.2020)
Pyliavetsʹ R. I. Druha svitova viyna: istorychna pamʺyatʹ i neobkhidnistʹ demifolohi- zatsiyi / R. I. Pyliavetsʹ // Natsionalʹna ta istorychna pamʺyatʹ. – 2011. – Vyp. 1. – S.194-206 [Elektron. resurs]. – URL: http://nbuv.gov.ua/UJRN/Ntip_2011_1_15 (data zvern.: 23.04.2020)
Pyliavetsʹ R. I. Koryukivsʹka trahediya 1943 roku: natsionalʹno-nadnatsionalʹnyy vymir / R. I. Pyliavetsʹ // Natsionalʹna ta istorychna pamʺyatʹ: Zb. nauk. pratsʹ. – Vyp. 6. – K.: "NVTS “Priorytety”, 2013. – S.217-229.
Pyliavetsʹ R. I. Pamʺyatʹ pro Druhu svitovu viynu yak problema suchasnoho ukrayinsʹkoho sot- siumu / R. I. Pyliavetsʹ // Natsionalʹna ta istorychna pamʺyatʹ. – 2013. – Vyp. 9. – S.184-201. – URL: http://nbuv.gov.ua/UJRN/Ntip_2013_9_16.
Pyliavetsʹ R. I. Stratehichni i frontovi operatsiyi Chervonoyi armiyi na terytoriyi Ukrayiny v 1943 rotsi: zahalʹna kharakterystyka / R. I. Pyliavetsʹ // Voyenno-istorychnyy visnyk: Zb. nauk. pratsʹ NUOU. – K.: TSP “Komprynt”. – 2018. – Vyp. 3 (29). – S.64-74.
Pobedobesye [Elektron. resurs]. – URL: https://pobedobesie.info/ (data zvern.: 15.04.2020).
Pobedobesye [Elektron. resurs]. – URL: https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D 0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%B8%D0%B5 (data zvern.: 15.04.2020)
Potylʹchak O. Radyansʹkyy viysʹkovyy polon ta internuvannya v Ukrayini (1939–1954): monohrafiya / O. Potylʹchak. – K.: Nats. ped. un-t im. M. P. Drahomanova, 2004. – 482 s.
Pochatok Druhoyi svitovoyi viyny dlya Ukrayiny. Metodychni materialy Ukrayinsʹkoho in- stytutu natsionalʹnoyi pamʺyati / Ukrayinsʹkyy pohlyad. 29.08.2014. [Elektron. resurs]. – URL: http:// ukrpohliad.org/national-memory/pochatok-drugoyi-svitovoyi-vijny-dlya-ukrayiny-metody-chni-ma- terialy.html (data zvern.: 18.04.2020).
Putyn: My by pobedyly v Velykoy Otechestvennoy voyne y bez Ukrayny. Tekst Kyra Latukhy- na / Tsenzor.NET. 16.12.2010 [Elektron. resurs]. – URL: https://censor.net.ua/video_news/146646/ putin_my_by_pobedili_v_velikoyi_otechestvennoyi_voyine_i_bez_ukrainy_dobavleno_video (data zvern.: 20.04.2020)
Putyn: Rossyya budet otvechatʹ na popytky yskazytʹ ystoryyu / Tsenzor.NET. 11.12.2019 [Elek- tron. resurs]. – URL: https://rg.ru/2019/12/11/putin-rossiia-budet-otvechat-na-popytki-iskazit-istoriiu. html (data zvern.: 20.04.2020)
Rybchenko L. Radyansʹki viysʹkovi mobilizatsiyi na terytoriyi Ukrayiny u 1941–1945 rr. /
L. Rybchenko // Druha svitova viyna: pohlyad z KHKHI stolittya. Istorychni narysy: u 2-kh kn. Kn. 1 / NAN Ukrayiny, In-t istoriyi Ukrayiny. – K.: Naukova dumka, 2010.– S.303-317.
Svitova hibrydna viyna: ukrayinsʹkyy front: monohrafiya / Za zah. red. V. P. Horbulina. – K.: NISD, 2017. – 496 s.
Sydorov S. V. Operatyvna spadshchyna Chervonoyi armiyi v operatsiyakh na terytoriyi Ukray- iny u Velykiy Vitchyznyaniy viyni / S. V. Sydorov // Nauka i tekhnika Povitryanykh Syl Zbroynykh Syl Ukrayiny. – 2010. – № 1(3). – S.21-27.
Symonenko I. M. Druha svitova viyna v istorychniy pamʺyati ukrayinsʹkoho narodu / I. M. Symonenko // Stratehichni priorytety. – 2008. – № 4. – S.44-54.
Slovnyk ukrayinsʹkoyi movy: [v 11 t.] / [AN Ukrayinsʹkoyi RSR, In-t movoznav. im. O. O. Potebni] ; redkol.: I. K. Bilodid (holova) [ta in.]. – K.: Nauk. dumka, 1970–1980. – T. 1: A–V / Red. tomu: P. Y. Horetsʹkyy [ta in.]. – 1970. – XXVII, 799 s.
Starodubetsʹ H. Heneza ukrayinsʹkoho povstansʹkoho zapillya / H. Starodubetsʹ. – Ternopilʹ: Vyd-vo Pidruchnyky i posibnyky, 2008. – 464 s.
Stetskevych V. Radyansʹka istoriohrafiya Druhoyi svitovoyi viyny / V. Stetsevych // Ukrayina v Druhiy svitoviy viyni: pohlyad z XXI stolittya. Istorychni narysy. U 2-kh kn. Kn. 1 / Red. kol.:
V. A. Smoliy (holova); NAN Ukrayiny. In-t istoriyi Ukrayiny. – K.: NVP “Vydavnytstvo "Naukova dumka", NAN Ukrayiny”, 2011. –S.43-82.
Stetskevych V. V. Vitchyznyane istoriopysannya viyny 1939–1945 rr. (deyaki problemy me- todolohiyi) / V. V. Stetsevych // Storinky voyennoyi istoriyi. – 2006. – Vyp. 10, chast. 1. – S.73-83.
Stratehichni ta frontovi operatsiyi na terytoriyi Ukrayiny u 1943–1944 rr.: monohrafiya / V. Hrytsyuk, O. Lysenko, R. Pyliavetsʹ, S. Sydorov. – K.: Nats. un-t oborony Ukrayiny im. Ivana Chernyakhovsʹkoho; In-t istoriyi Ukrayiny NAN Ukrayiny, 2015. – 508 s.
Travenʹ 1945 roku u naukovomu dyskursi, natsionalʹniy svidomosti ta istorychniy pamʺyati: Zb. mat-v Mizhnar. nauk. konf. 29 kvitnya 2015 r. / Uklad.: O. YE. Lysenko, V. P. Shevchuk,
O. L. Skryabin ta in. – K.: NUOU, 2015. – 332 s.
Ukrayina v Druhiy svitoviy viyni: pohlyad z XXI stolittya. Istorychni narysy. U 2-kh kn. / Red. kol.: V. A. Smoliy (holova); NAN Ukrayiny. Instytut istoriyi Ukrayiny. – K.: NVP “Vydavnytstvo "Naukova dumka", NAN Ukrayiny”, 2011. – Kn 1. – 735 s.; Kn. 2. – 943 s.
Ukrayina v polumʺyi viyny. 1941–1945 / P. P. Panchenko, O. I. Utkin, V. I. Horyelov ta in. – K.: Vyd-vo “Ukrayina”, 2005. – 560 s.
Ukrayina pid natsyst•sʹkoyu okupatsiyeyu: spaleni sela (1941–1944 rr.) : anot. pokazhchyk
/ Ukr. in-t nats. pamʺyati / Za red. V. F. Soldatenka; avt.-uporyad.: S. V. Butko, L. S. Herasymenko, A. M. Kyrydon, R. I. Pyliavetsʹ, V. M. Yaremenko. – K.: DP NVTS “Priorytety”, 2012. – 362 s.
Ukrayina ta ukrayinsʹkyy narod u Druhiy svitoviy viyni: Dyskusiyi. Vyp. 1-4 / Ukrayinsʹkyy instytut natsionalʹnoyi pamʺyati. – K.: Vyd-vo im. O. Telihy, 2009–2010. – 56 s.; 84 s.; 84 s.; 95 s.
Ukrayina u Velykiy viyni 1939–1945: naukovo-populyarne vydannya / Red kol.: I. Yukhnovsʹkyy (vidp. red.) ta in.; uporyad.: L. Herasymenko, V. Rasevych. – K.: Emma, 2014. – 264 s.
Ukrayina u Druhiy svitoviy viyni / Ukrayinsʹkyy in-t nats. pamʺyati. – K.: UINP, 2015. – 28 s.
Ukrayina u Druhiy svitoviy viyni: dzherela ta interpretatsiyi (do 65-richchya Velykoyi Peremohy). Mat-ly Mizhnarod. nauk. konf. / Vidp. red.: L. V. Lehasova. – K.: Memorial. kompleks “Natsionalʹnyy muzey istoriyi Velykoyi Vitchyznyanoyi viyny 1941–1945 rokiv”, 2011. – 800 s.
Ukrayinsʹka Druha svitova: Mat-ly Mizhnarod. nauk. konf. do 70-yi richnytsi peremohy nad natsyzmom u Druhiy svitoviy viyni (5 travnya 2015 r., m. Kyyiv) / Uporyad. V. M. Yaremenko. – K.: K.I.S., 2015 – 208 s.
Ukrayinsʹka Povstansʹka Armiya. Istoriya neskorenykh / V. Vʺyatrovych (vidp. red.) ta in. – Lʹviv: Tsentr doslidzhenʹ vyzvolʹnoho rukhu, 2007. – 352 s.
Ukrayinsʹkyy vymir Druhoyi Svitovoyi viyny: tsyfry ta fakty / Resursnyy tsentr HURT. [Ele- ktron. resurs]. – URL: https://gurt.org.ua/articles/32309/ (data zvern.: 17.04.2020).
Furman I. I. Ekspansiya Rosiysʹkoyi Federatsiyi v Ukrayini 1991–2014 rr. yak skladova zahalʹnoyi stratehiyi likvidatsiyi Ukrayinsʹkoyi derzhavnosti / I. I. Furman, O. P. Duzʹ-Kryatchenko // Voyenno-istorychnyy visnyk. – 2019. – № 4. – S.46-67.
Khazan V. B. Kulʹt “Velykoyi Peremohy” yak instrument imperializmu / V. B. Khazan // Sotsialʹno-humanitarni nauky ta suchasni vyklyky. Mat-ly Vseukr. nauk. konfer., 29-30 chervn- ya 2016 r. – S.225-227 [Elektron. resurs]. – URL: http://www.dnu.dp.ua/docs/zbirniki/fsnm/ program_5a1d3be9274de.pdf.
Chaykovsʹkyy A. S. Nevidoma viyna. (Partyzansʹkyy rukh v Ukrayini 1941–1944 rr. movoyu dokumentiv, ochyma istoryka) / A. S. Chaykovsʹkyy. – K.: Ukrayina, 1994. – 256 s.
Chaykovskyy A. S. Plen. Za chuzhye y svoy hrekhy: voennoplennye y ynternyrovannye v Ukrayne. 1939–1953 hh. / A. S. Chaykovskyy. – K.: Parlament•skoe yzd-vo, 2005. – 970 s.
Cherneha P. Ukrayinsʹkyy vnesok u radyansʹku viynu / P. Cherneha. – Ukrayina Moloda. – 2010. – № 84 (12 travnya). [Elektron. resurs]. – URL: http://chtyvo.org.ua/authors/Cherneha_Petro/ Ukrainskyi_vnesok_u_radiansku_viinu/
Shaykan V. Povsyakdennya ukrayintsiv u roky nimetsʹkoyi okupatsiyi. 1941–1944 / V. Shay- kan. – K.: [b.v.], 2010. – 79 s.
Shaykan V. O. Kolaboratsionizm na terytoriyi reykhskomisariatu Ukrayina i viysʹkovoyi zony v roky Druhoyi svitovoyi viyny / V. O. Shaykan / NAN Ukrayiny, In-t istoriyi Ukrayiny. – Kr. Rih: Mineral AHN Ukrayiny, 2005. – 466 s.
Shapoval YU. Druha svitova viyna: vykladannya, doslidzhennya, manipulyuvannya / YU. Shapoval // Dzerkalo tyzhnya. – 2013. – № 16. – 26 kvitnya – 17 travnya. – URL: http:// gazeta.dt.ua/history/druga-svitovaviyna-vikladannya-doslidzhennya-manipulyuvannya-_.html
Shkvaretsʹ V. P. Druha svitova viyna 1939–1945 rr.: ukrayinsʹkyy vymir / V. P. Shkvaretsʹ, YU. I. Huzenko. – Mykolayiv: Ilion, 2012. – 249 s.
Shtokvysh O. Viyna pamʺyatey. Obraz Velykoyi peremohy yak instrument manipulyatsiyi istorychnoyu svidomistyu / O. Shtokvysh [Elektron. resurs]. – URL: https://old.uinp.gov.ua/publica- tion/viina-pam-yatei-obraz-velikoi-peremogi-yak-instrument-manipulyatsii-istorichnoyu-svidomi (data zvern.: 30.03.2020).
